Aslında Dünyanın en güzel romanlarının kendisine ait olmadığı iddia adilen dahi yazar. Bir rivayete göre Sir Bacon çekindiği için Shakespeare adı altında yazmış tüm bu güzel eserleri … Kanıtlanan bir şey yok henüz …
William Shakespeare Stratford-upon-Avon’da doğmuştur. 26 Nisan 1564 tarihinde vaftiz edilmiştir, gerçek doğum günü bilinmemektedir. Ancak geleneksel olarak 23 Nisan’da Đurđevdan’da doğduğu söylenmektedir. Ölüm tarihi 23 Nisan 1616 olduğundan doğum tarihini de 23 Nisan olarak düşünmek biyografi yazarlarına cazip gelmiştir. Aslen Snitterfield’lı olan belediye meclisi üyesi ve başarılı bir deri eşya tüccarı John Shakespeare ve varlıklı toprak sahibi bir çiftçinin kızı Mary Arden’ın oğludur. Sekiz çocuğun üçüncüsüdür ve hayatta kalan en büyük çocuktur. Okul hayatı ile de kesin bilgiler bulunmamaktadır. Birçok biyografi yazarı Sheakspeare’in büyük ihtimalle Stratford’da, evine yaklaşık 400 metre uzaklıkta olan ve 1553 yılında açılan ücretsiz okul King’s New School’da okuduğu konusunda anlaşmaktadır. İngiltere’deki ilkokullar Elizabeth Çağı süresince kalitede çeşitlilik göstermiştir. Lakin ilkokul müfredatı tüm İngiltere’de kraliyet kararnamesiyle standartlaştırılmış, ve okul klasik Latin yazarları üzerine dayalı olarak Latince ağırlıklı bir eğitim sağlamaktaydı. Shakespeare 18 yaşındayken, kendisinden 8 yaş büyük 26 yaşındaki Anne Hathaway ile evlenmiştir. Worcester Anglikan Psikoposluğu kardinaller mahkemesi 27 Kasım 1582 tarihinde bir evlilik cüzdanı yayınlamıştır. Bir gün sonra ise Hathaway’in iki komşusu, hiçbir hukuki iddianın evliliği engellemediğini garantileyen senetler yollamıştır. Worcester şansölyesinin evlenme ilânına olağan üç kere okunması yerine bir kere okunmasına izin vermesinde ve evlilikten altı ay sonra Anne’in 26 Mayıs 1583 tarihinde vaftiz edilen kızı, Susanna’yı doğurması nedeniyle, törenin aceleyle düzenlenmiş olma olasılığı vardır. Bunu yaklaşık iki ay sonra ikizler, erkek Hamnet ve kız Judith izlemiş ve 2 Şubat 1585 tarihinde vaftiz edilmişlerdir. Hamnet bilinmeyen nedenlerden dolayı 11 yaşında ölmüş ve 11 Ağustos 1596 tarihinde gömülmüştür. Shakespeare ikizlerin doğumundan sonra, 1592 yılında Londra tiyatro sahnesinin bir parçası olarak anılana kadar, tarihe geçen birkaç iz bırakmıştır. Bilginler 1585 ile 1592 yılları arasındaki zamanlara Shakespeare’in “kayıp yılları” adını vermişlerdir. Bu dönemi açıklamaya çalışan biyografi yazarları doğruluğu şüpheli birçok hikâye anlatmışlardır. Shakespeare hakkında biyografi yazan ilk kişi Nicholas Rowe, Thomas Lucy’nin mülkünde kaçak geyik avcılığı davasından kaçmak için Shakespeare’in Londra’ya gitmek üzere kasabayı terk ettiği bir Stratford efsanesi ortaya atmıştır. Shakespeare’in ayrıca hakkında küfürlü bir balad yazarak Lucy’den intikam aldığı düşünülmektedir. Bir başka 18. yüzyıl hikâyesi Londra’daki tiyatro müşterilerinin atlarına bakıcılık yaparken tiyatro kariyerine başlayan Shakespeare olduğu yönündedir. John Aubrey ise Shakespeare’in öğretmenlik yaptığını iddia etmiştir. Bazı 20. yüzyıl bilginleri, vasiyetinde kesin olarak “William Shakeshafte” şeklinde bahseden Katolik toprak sahipi Lancashire’lı Alexander Hoghton’ın, Shakespeare’i öğretmen olarak görevlendirdiğini öne sürmüştür. Shakespeare’in ne zaman yazmaya başladığı tam olarak bilinmemektedir. Fakat kayıtlar birçok oyununun 1592 yılında Londra sahnesinde olduğunu göstermektedir. O zamanlar, oyun yazarı Robert Greene’nin kendisine Groats-Worth of Wit eserinde saldırmasıyla Londra’da oldukça tanınmıştır. Bu saldırıda; ‘…sonradan görme bir Karga var, bizim tüylerimizle güzelleşmiş, bir oyuncunun derisine bürünmüş kaplanın kalbi ile, kendisinin bile uyaksız bir şiirde söz sanatını en iyi şekilde yapabildiğini zannediyor: ve salt bir Johannes factotum olarak, bir ülkedeki tek Shake-scene olmanın kibrindedir.’ demektedir. Bilginler bu sözcüklerin tam olarak ne ifade ettiği konusunda anlaşamamaktadır ama çoğunluğunun katıldığı fikir, onu Christopher Marlowe, Thomas Nashe ve Greene’nin kendisi gibi üniversite mezunu yazarlara benzemeye çalışırken kendi seviyesini geçmesiyle suçladığıdır. “Shake-scene” kelime oyunu ile birlikte, eğik olarak yazılmış, Shakespeare’in VI. Henry, Bölüm 3 eserinden “Ah, bir kadının derisine bürünmüş kaplanın kalbi” cümlesinin taklidinin yapıldığı ifade, Shakespeare’i Greene’nin hedefi olarak belirlemiştir. Buradaki Johannes Factotum “her işi biraz bilen” daha yaygın olan “evrensel deha”dan ziyade, başkalarının çalışmalarıyla ikinci sınıf bir tamirciyi kasteder. Greene’nin saldırısı, günümüze ulaşanlar arasında Shakespeare’in tiyatro kariyerinden bahseden ilk kayıttır. Biyografi yazarları, kariyerinin 1580’li yılların ortalarından Greene’nin sözlerinden hemen öncesine kadar olan süreçte başlamış olabileceğini ileri sürmektedir. 1594 yılından sonra Shakespeare’in oyunları sadece, Sheakespeare’in de dahil olduğu bir grup oyuncuya ait, kısa süre sonra Londra’nın ileri gelen tiyatro şirketi olacak olan Lord Chamberlain’s Men tarafından sergilenmiştir. Kraliçe Elizabeth’in 1603 yılındaki ölümünden sonra şirket, yeni kral I. James tarafından royal bir patent ile ödüllendirilmiş ve ismi King’s Men şeklinde değiştirilmiştir. 1599 yılında, şirket üyelerinin ortakları Thames Nehri’nin güney kıyısında Globe adını verdikleri, kendi tiyatrolarını yaptırmışlardır. 1608 yılında, ortaklar ayrıca Blackfriars kapalı tiyatrosunu devralmıştır. Shakespeare’in gayrimenkul alım ve yatırımlarına ait kayıtlar, şirketin onu varlıklı bir adam yaptığını göstermektedir. 1597 yılında, Stratford’da New Place adındaki ikinci büyük evini satın almış, ve 1605 yılında, Stratford’da kilise ondalık vergilerinde pay sahibi olmuştur. Shakespeare’in oyunlarının bazıları 1954 yılından itibaren çeyrek boy baskılarda yayımlanmıştır. 1598 yılı ile, ismi baş sayfalarda görünmeye başlamıştır. Shakespeare, bir oyun yazarı olarak başarısından sonra kendinin ve başkalarının oyunlarında oynamaya devam etmiştir. Ben Jonson’ın 1616 yılı baskısı Works onun Every Man in His Humour and Sejanus His Fall oyunlarının oyuncu listelerinde olduğunu belirtmiştir. İsminin, Jonson’ın 1605 yılındaki Volpone oyununun listesinde yokluğu, bazı bilginler tarafından oyunculuk kariyerinin sona yaklaştığının bir işareti olarak görülmüştür. Yine de, 1623 yılındaki Birinci Folyo, Shakespeare’i “tüm bu Oyunlardaki Başlıca Aktörler”den, Volpone’dan sonra ilk sahneye çıkanlardan biri olarak listelemiş olmasına rağmen hangi rollerde oynadığı kesin olarak bilinememektedir. 1610 yılında, John Davies, “iyi Will”in “kral gibi” rollerde oynadığını yazmıştır. 1709 yılında Rowe, Shakespeare’in, Hamlet’in babasının hayaletini oynadığı bir geleneğin nesilden nesile geçmesini sağlamıştır. Shakespeare kariyeri boyunca zamanını Londra ve Stratford arasında geçirmiştir. Stratford’da aile evi olarak New Place’i almadan bir yıl önce, 1596 yılında, Shakespeare Thames Nehri’nin kuzeyinde, Bishopsgate yolundaki St. Helen’s kilisesinde yaşamaktaydı. Şirketinin Globe Theatre’i 1599 yılında yaptığında nehrin karşısındaki Southwark’a taşınmıştır. 1604 yılında, tekrar nehrin kuzeyine, St Paul Katedrali’nin kuzeyinde güzel evli bir bölgeye taşınmıştır. Rowe, Shakespeare’in ölümünden önceki birkaç yıl emekli olarak Stratford’da yaşadığını yazmıştır. Rowe Shakespeare’in Londra’yı ziyaret etmeye devam ettiğini nesilden nesile aktaran ilk biyografi yazarıydı. Shakespeare, 1612 yılında Mountjoy’un kızı Mary’nin evlilik anlaşması hakkında bir dava olan Bellott v. Mountjoy’un bir tanığı olarak anılmaktaydı. 1613 yılı Mart ayında eski Blackfriars manastırında bir geçit ev satın almış, ve 1614 yılı Kasım ayından itibaren birkaç hafta üvey oğlu John Hall ile Londra’da kalmıştır. Shakespeare 1606–1607 yıllarından sonra, daha az oyun yazmaya başlamıştır. Son üç oyununu, ondan sonra King’s Men’in oyun yazarı olan John Fletcher ile ortak yazdığı tahmin edilmektedir. Shakespeare 23 Nisan 1616 yılında Stratford-Upon-Avon da ölmüştür. Susanna 1607 yılında bir hekim olan John Hall ile evlenmiştir. Judith de babası Shakespeare’in ölümünden iki ay önce bir şarap tüccarı olan Thomas Quiney ile evlenmiştir. Shakespeare vasiyetinde büyük kızı Susanna’ya bir servet bırakmıştır. Judith -Thonas Quiney’in üç çocuğu olmuş, bunların hepsi evlenmeden ölmüştür. Susanna –John Hall’ in ise Elizabeth adında bir çocuğu olmuş, Elizabeth iki kere evlenmiştir. Fakat hiç çocuğu olmamış ve Sheakespeare’in doğrudan gelen soyunu devam ettiremeden 1670 yılında ölmüştür. Shakespeare vasiyetinde karısı Anne’den neredeyse hiç bahsetmemiştir. Ona birçok spekülasyona yol açan “en iyi ikinci yatağım” kalıtını bırakmasıyla dikkati çekmiştir. Bazı bilginler kalıtı Anne’e bir hakaret olarak görürken, diğerleri ikinci en iyi yatağın evlilik yatağı olduğuna ve bu yüzden anlamının büyük olduğuna inanmaktadır. Shakespeare ölümünden iki gün sonra Holy Trinity Kilisesinin chanceline gömülmüştür. Taş levha ile oyulan kitabesi, kilisenin 2008 yılındaki restorasyonu süresince özenle kaçınılan kemiklerinin yer değiştirmesi durumuna karşı mezarını örten bir lanet içerir. Bu lanette; (Güzel arkadaş, İsa aşkına sabret, | Buradaki kapalı toprağı kazmak için. | Bu taşları koruyan kutsansın, | Ve kemiklerimi oynatan lanetlensin.) yazmaktadır. Shakespeare tüm dünyada Southwark Katedrali’ndeki anıt mezarlar ve Westminster Abbey’deki Poets’ Corner dahil pek çok heykel ve anıtla anılmıştır. Dönemin çoğu oyun yazarı tipik olarak bir noktada diğerleriyle işbirliği yapmıştır. Eleştirmenler, genellikle kariyerinin başında ve sonunda, Shakespeare’in de aynısını yaptığı konusunda hemfikirdir. ‘İki Soylu Akraba’ ve ‘Kayıp Cardenio’ nun onaylanmış çağdaş belgeleri varken, ‘Titus Andronicus’ ve ilk tarihi oyunları gibi bazı atıfları tartışmalı kalmıştır. Yazılı kanıtlar da, oyunlarının birçoğunun orijinal düzeltmelerinden sonra diğer yazarlar tarafından yeniden düzenlendiği görüşünü desteklemektedir. Shakespeare’in kayıtlı ilk eserleri, 1590’lı yılların başında yazdığı ‘III. Richard’ ve üç bölümlük ‘VI. Henry’dir. Shakespeare’in oyunlarının tarihini belirlemek zordur. Metin çalışmaları ‘Titus Andronicus’, ‘Yanlışlıklar Komedisi’, ‘Hırçın Kız’ ve ‘Veronalı İki Centilmen’in Shakespeare’in ilk dönemine ait olabileceğini göstermektedir. Raphael Holinshed’ın 1587 yılında İngiltere, İskoçya ve İrlanda Tarihleri basımında oldukça yer tutan ilk tarihî oyunları, zayıf ya da yozlaşmış bir kuralın yıkıcı sonuçlarını dramatize eder ve Tudor Hanedanı’nın kökenleri için bir aklama olarak yorumlanmıştır. İlk oyunları, ‘Thomas Kyd’ ve ‘Christopher Marlowe’ başta olmak üzere diğer Elizabeth dönemi oyun yazarlarından, orta çağ dramasının geleneklerinden, ve Seneca’dan etkilenmiştir. ‘Yanlışlıklar Komedisi’ ayrıca klasik modellere de dayanır, ama Hırçın Kız için hiçbir kaynak bulunamamıştır, yine de aynı isimli başka bir oyunla bağlantılıdır ve bir halk hikâyesinden türetilmiş olabilir. Tecavüzü kabul ettiği görülen iki arkadaşın olduğu ‘Veronalı İki Centilmen’ gibi, bir kadının bağımsız ruhunun bir erkek tarafından evcilleştirildiği ‘Hırçın’ ın öyküsü, bazen modern eleştirmen ve yönetmenleri rahatsız etmektedir. Shakespeare’in sıkı bir olaylar dizisi ve belirgin komik sekanslar içeren ilk klasik ve İtalyan tarzı komedileri, 1950’li yılların ortasında yerini en büyük komedilerinin romantik havasına bırakmıştır. ‘Bir Yaz Gecesi Rüyası’ romantizmin, peri büyülerinin, ve komik kaba sahnelerin nükteli bir karışımıdır. Shakespeare’in bir sonraki komedisi, aynı derecede romantik olan ‘Venedik Taciri’, kindar bir Yahudi tefeci olan Shylock’un, Elizabeth dönemi zihniyetini yansıtan ama modern izleyiciye uygunsuz görünebilecek betimlemesini içermektedir. ‘Kuru Gürültü’ nün nüktesi ve kelime oyunu, ‘Size Nasıl Geliyorsa’ nın etkileyici kırsal dekoru, ve ‘Onikinci Gece’ nin enerjik cümbüşü, Shakespeare’in büyük komedi serisini tamamlamaktadır. Neredeyse tamamı manzum şekilde yazılan lirik tarzdaki ‘II. Richard’ dan sonra, 1590 yılının sonlarındaki tarihi oyunlarında (IV. Henry, Bölüm 1 ve Bölüm 2, V. Henry) Shakespeare nesir komediyi ortaya koymuştur. Komik ve ciddi, nesir ve şiir sahneler arasında ustalıkla geçiş yaparken ve olgun çalışmalarının öykü çeşitliliğine ulaşırken, karakterleri daha karışık ve hassas bir hale gelmiştir. 17. yüzyılın başlarında, Shakespeare “problem oyunlar” olarak anılan ‘Kısasa Kısas’, ‘Troilus ve Cressida’, ‘Sonu İyi Biterse’ gibi en iyi bilinen trajedilerinden birkaçını yazmıştır. Pek çok eleştirmen Shakespeare’in en iyi trajedilerinin sanatının doruk noktasını temsil ettiğine inanmaktadır. Shakespeare’in en ünlü trajedilerinden biri olan ‘Hamlet’ in hayalî kahramanı, özellikle “Olmak ya da olmamak; bütün mesele bu” şeklinde başlayan ünlü tiradı ile, diğer bütün Shakespeare karakterlerinden daha fazla tartışılmıştır. Ölümcül kusuru tereddüt olan içe dönük Hamlet’in aksine, sonraki trajediler olan ‘Othello’ ve ‘Kral Lear’ın kahramanlarının sonunu getiren hızlı karar hatalarıdır. Shakespeare trajedilerinin olaylar dizisi sıklıkla, düzeni altüst eden ve kahramanla sevdiklerini yıkan bu tür ölümcül hata veya kusurlar üzerinde döner. ‘Othello’ da, kötü adam Iago Othello’nun cinsel kıskançlığını, onu seven karısını öldürmesine neden olur. Kral Lear’da, yaşlı kral güçlerinden vazgeçerek trajik hatayı yapar, böylelikle Gloucester Kontuna yapılan işkenceye ve kör edilmesine, Lear’ın en küçük kızı Cordelia’nın ise cinayetine yol açan olayları başlatır. Shakespeare trajedilerinin en kısası ve yoğunu olan ‘Macbeth’ te, adil kralı öldürmek ve tahtı ele geçirmek için, kontrol edilemez bir hırs Macbeth’i ve karısı Lady Machbeth’i, ancak kendi suçluluk duyguları onları da yok edinceye kadar kışkırtır. Bu oyunda, Shakespeare trajik yapıya doğaüstü bir öge ekler. Son önemli oyunları olan ‘Antonius ve Kleopatra ve Coriolanus’, Shakespeare’in en güzel şiirlerinden bazılarını içerir, şair ve eleştirmen T. S. Eliot tarafından Shakespeare’in en başarılı trajedileri sayılmaktadır. Son döneminde, Shakespeare drama ya da trajikomediye yönelmiş ve işbirliğiyle yazdığı ‘Perikles’, ‘Sur Prensi’ nin yanı sıra üç önemli oyunu daha tamamlamıştır. Bu oyunlar; ‘Cymbeline’, ‘Kış Masalı’ ve ‘Fırtına’. Trajediler kadar kasvetli olmayan bu dört oyun, 1590’lı yıllardaki komedilerden daha ciddi bir tonda yazılmış olmasına rağmen uzlaşma ve olası trajik hataların bağışlanması ile son bulur. Bazı yorumcular bu ruh halindeki değişimi Shakespeare’de daha sakin bir bakış açısının kanıtı olarak görmüşlerdir. Bir yaklaşıma göre de sadece zamanın tiyatral modasını yansıtmaktadır. Shakespeare’ in ‘VIII. Henry’ ve ‘İki Soylu Akraba’ adlı oyunlarında John Fletcher ile işbirliği yaptığı düşünülmektedir. Shakespeare yaşadığı zamanda saygın bir şair ve oyun yazarıydı, ama ünü 19. yüzyıla kadar günümüzdeki yüksekliğine erişememiştir. Özellikle romantikler, Shakespeare’in dehasını çok beğenmiş ve Victoria dönemi insanları Shakespeare’e George Bernard Shaw’ın “bardolatry” (Sheakespeare hayranlığı) olarak tabir ettiği bir hürmetle tapmışlardır. 20. yüzyılda, eserleri bilim ve tiyatrodaki yeni akımlar tarafından defalarca benimsenmiş ve yeniden keşfedilmiştir. Oyunları bugün popülerliğini büyük ölçüde sürdürmekte ve sürekli olarak incelenmekte, sergilenmekte ve tüm dünyada farklı kültürel ve politik bağlamlarda yeniden yorumlanmaktadır. Shakespeare adı çeşitli meselelerin ortaya çıkmasına yol açmıştır. Yüzyıldan beri, Shakespeare var mıydı? Eserleri gerçekten onun muydu? Bu, yüzyıllardır sürüp gelen bir tartışma konusudur. Hayatı hakkında yazılı, sağlam kaynaklara dayanan pek bir bilgi olmayışı, eserlerini, sağlığında tam olarak yayınlamamış olması, kesin yazılış tarihlerinin bilinemeyişi gibi birçok aksaklıklar, bu belirsiz durumu yaratmıştır. O eserleri, ya Elizabeth devrinin ünlü fikir adamı Francis Bacon’un, ya da daha başka asilzadelerin yazdığı, ancak, bir aktör olan Shakespeare’in adını kullandığı ileri sürülmüşse de, bunlar ispat edilememiştir. Yalnız, Shakespeare’in bir aktör olarak yaşamış olduğu bir gerçektir.ESERLERİ: VI. Henry , Titus Andronicus , Hırçın Kız , Veronalı İki Centilmen , Romeo ve Jülyet , II.Richard , Bir Yaz Gecesi Rüyası , Kral Kohn , Venedik Taciri , VI.Henry , Windsor’un Şen Kadınları , Nasıl Hoşunuza Giderse , On İkinci Gece , Jül Sezar , Hamlet , Troilus ve Cressida , Othello , Ölçüye Ölçü , Kral Lear , Machbeth , Antonius ve Kleopatra , Atinalı Timon , Coriolan , Cymbeline , Kış Masalı , Fırtına , VIII. Henry.
