Müzik tarihinin en uzun yaşayan bestecilerinden. Lakabı “Baba” ve Birçok Dehanın Hocası
Franz Joseph Haydn 31 Mart 1732 tarihinde Aşağı Avusturya’nın Rohrau kentinde doğmuştur. Ailesi oldukça yoksuldur. Neşeli, şakacı, yaramazlıktan hoşlanan sevimli bir çocuk olduğu bilinmektedir. Haydn’ın babasının ilk eşinden olan oniki çocuğundan altısı daha bebekken ölmüşlerdir. Baba Haydn’ın ikinci evliliğinden olan beş çocuktan da biri bile yaşamamıştır. Annesiyle babasının Sepperl adını verdikleri Franz Joseph daha küçük yaşta olağanüstü müzik kabiliyetiyle dikkati çekmiştir. Müzik öğretmenliği yapan bir akrabasının sayesinde Haydn Rohrau’nun oniki mil kadar ilerisindeki Hainburg Katolik Kilisesinin korosuna girmiştir. Çeşitli ilahiler öğrenerek müzik bilgisini ilerletmeye çalışıyordu ama altı yaşındaki bir çocuk için koro çalışmaları sırasında önünde duran çocukların peruklarını çekmek onları kızdırmak en belli başlı eğlencesiydi. Suçüstü yakalandığı zamanlar bir güzel dayak yiyordu. Sesi kalınlaştıktan sonra da Viyana’da kalarak müzisyenlik yapmaya devam etmiş, bestecilik dersleri almıştır. 1761 yılında Esterházy ailesinin yanında iş bulmuş ve hayatının 30 yıldan fazlasını bu soylu aileye hizmet ederek geçirmiştir. İşi, ailenin istekleri ve ihtiyaçlarına uygun müzik bestelemektir. Diğer bestecilerden ve müzik çevrelerinden uzak oluşu, onun yaratıcılığını ortaya çıkarmış, ününün yayılmasına engel olamamıştır. 1780 yıllarındaki besteleri tüm Avrupa’da çalınmaktaydı. Ününden dolayı çeşitli yerlere davet ediyor ve davet edildiği şehirde ilk kez çalınmak üzere bir eser bestelemesi isteniyordu. Bu şekilde yazdığı Paris Senfonileri ve Londra Senfonileri en çok bilinenleridir. Yaylı dörtlüleri için yazdığı eserlerde de kendinden öncekilerden farklı olarak her çalgıya eşit rol vererek yenilik getirmiş ve bu düşüncesiyle Mozart’ı etkileyerek Haydn’a adanmış altı kuartet bestelemesine neden olmuştur. Beethoven’ın ilk dönem eserlerinde de Haydn etkisi görülmektedir. Haydn ve Mozart’ın 1781 yılında başlayan arkadaşlıkları yıllarca sürmüştür. Beethoven’a ise Esterhazy sarayında özel ders vermiştir. 100 kadar senfoni, çok sayıda konçerto, oda müziği eserleri, 40 sonat, şarkılar, oratoryolar bestelemiştir. Haydn, Esterházy ailesinin müziksever üyesi Prens Nikalaus öldükten sonra emekli olmuş ve daha önce Viyana’ya kadar gitmesine bile izin verilmeyen ortamdan kurtulup seyahat özgürlüğüne kavuşmuştur. 2 defa İngiltere’ye giden Haydn, Oxford Üniversitesi’nden fahri doktor unvanını almıştır. Ömrünün son yıllarında ise Viyana’ya yerleşerek koro ve orkestra için Yaratılış Oratoryosu, Mevsimler Oratoryosu gibi dini koro ve orkestra eserleri bestelemiştir. Haydn 31 Mayıs 1809 tarihinde Viyana’da ölmüştür. Haydn’ ın eserlerinin çoğunun hikâyesi vardır. Örneğin; 45 numaralı senfonisi, Veda Senfonisi olarak bilinmektedir. Eserin dördüncü bölümünde 2 ya da 3 müzisyen kendi bölümlerini bitirir ve müzik halâ devam ederken sahneyi terk eder; bu, sahnede şef ve tek bir kemancı kalana kadar sürer. Bu senfonide Haydn ve müzisyen arkadaşlarının kış mevsiminde şehirdeki ailelerinin yanına dönmek istediklerini Prens Esterházy’e anlatmak istedikleri hikâye edilmektedir. Prens mesajı almış ve onlara izin vermiştir. Sürpriz Senfonisi denilen 94 numaralı senfonisini ise akşam yemeği sonrasındaki konserlerde dinleyicilerinin çoğunun uyuduğunu anladığında bestelediği söylenmektedir. Haydn’ın çoğu senfonisi gibi canlı birinci bölümle başlayıp; yumuşak, yavaş tempolu ikinci bölümle devam eden senfoni, dinleyicilerin uykuya daldığı sırada davullar ve çok yüksek sesli telli çalgıların melodisi ile onları uyandırır. “Kafka İle Konuşmalar” kitabında Franz Kafka, Haydn’ın beste yapmadan önce özel hazırlanmış pudralı bir peruk taktığından söz etmektedir. Franz Joseph Haydn, hayatı boyunca 800’ün üzerinde besteye imza atmış, bunların yanında 450’nin üzerinde şarkının düzenlemesini yapmış klasik müzik tarihinin en verimli sanatçılarından biridir.
ESERLERİ: Kurbağa , Tarlakuşu, İmparator , “Senfoninin Babası” (Sabah, Öğle ve Akşam) , Elveda , Ayı, Tavuk, Kraliçe, Sürpriz, Asker Senfonisi, Saat, Davul Tokmağı, Konser Senfonisi, Şarkıcı Kız, Ay’ın Dünyası, Ödüllendirilen Bağlılık, Şövalye Orlando, Armida, Düşünen Hayvan, Savaş Süreci Ayini, Yaratılış Ayini, Aşai Rabbani ayinleri, Mesih’in Çarmıhtaki Yedi Kelamı, Yaratılış, Mevsimler.
