DADAİZM (DADACILIK – KURALSIZLIK)

Dada, Dadaizm veya Dadacılık I. Dünya Savaşı yıllarında başlamış kültürel ve sanatsal bir akımdır. Felsefesi “ Sanat öldü, yaşasın sanat” tır. Dadaizm Dünya Savaşının barbarlığına, sanat alanındaki ve gündelik hayattaki entelektüel katılığa ve erotizme bir protesto olmuştur. Mantıksızlık ve varolan sanatsal düzenlerin reddedilmesi Dada’nın ana karakteridir. Dadaizmi diğer sürrealist (gerçek üstücülük ) akımlardan ayıran temel özelliği “yıkıcı” olmasıdır. Alışagelmiş kural ve disiplinlere karşı tepki olan Dadaizm, Birinci Dünya savaşının yarattığı moral ve sosyal çöküntülerin bir sonucudur. Sanat ve estetik duygusu olmayan Dadaistlerin mantıksız konu seçmişlerdir. Ayrıca kâğıt, tahta ve benzeri malzemelerden garip tekniklerle resim yapmışlardır. Çocuksu heyecanlarla, her türlü akılcılığa, Avrupa uygarlığına ve savaşa karşı bir protesto hareketidir. Jean Arp, Richard Hülsenbeck, Tristan Tzara, Jacques Magnifico, Marcel Janco ve Emmy Hennings’in aralarında bulunduğu bir grup genç sanatçı ve savaş karşıtı 1916 yılında Zürih’te Hugo Ball’in açtığı kafede toplanmıştır. Toplanan grup bu cafe de Dadaizm Manifestosu’nu açıklamışlardır. Bu akım, dünyanın, insanların yıkılışından umutsuzluğa düşmüş, hiçbir şeyin sağlam ve sürekli olduğuna inanmayan bir felsefi yapıdan etkilenmektedir. Birinci Dünya Savaşı’nın ardından gelen boğuntu ve dengesizliğin akımıdır. Dada’cı yazarlar, kamuoyunu şaşkınlığa düşürmek ve sarsmayı amaçlamışlardır. Yapıtlarında alışılmış estetikçiliğe karşı çıkmış, burjuva değerlerinin tiksinçliğini, pisliğini, iğrençliğini, berbatlığını, rezaletliğini vurgulamışlardır. 1919-1924 yılları arasında “De Litterature” isminde bir dergi çıkarmışlardır. Dadaizm 1922 yılı sonrasında etkinliğini yitirmeye başlamıştır. Dadaizmi benimseyen sanatçılar gerçeküstücülüğe (sürrealizm) yönelmiştir. Sanata karşı sert tutumları olsa da, bazı sanat akımlarının (Sürrealizm) Soyut Sürrealizm, Pop art, Kavramsal Sanat vs.nin ortaya çıkmasına elverişli bir ortam hazırlamıştır.